W folklorze ludowym i według spirytystów ludzka istota, żyjąca po śmierci fizycznej ciała człowieka, bytująca w świecie pozamaterialnym.
Zgodnie z doktryną spirytyzmu duchy żyją w świecie niewidzialnym, znajdującym się poza czasoprzestrzenią świata materialnego; w innym wymiarze bytowania są wszędzie, przesyłają komunikaty za pośrednictwem mediów lub bezpośrednio.
Duchami mogą stać się osoby, które zmarły w sposób nagły, niekiedy
brutalnie zamordowane. Jednak duchami bywają też ci, których zgon nie
miał powyższego charakteru, a po prostu były związane z miejscem, w
którym się pojawiają. Duchy przybierają postać ludzi, zwierząt, a nawet
pojazdów. Przyczyną ich pozostania na ziemskim padole najczęściej jest
jakaś nie zakończona sprawa lub chęć zemsty.
Wyróżnia się kilka form, jakie może przybierać duch:
Ektoplazma
Kto
oglądał Pogromców duchów, od razu skojarzy ją z różową, trzęsąca się
galaretą. Jednak najczęściej przybiera ona bardziej stonowane barwy,
takie jak szary, biały lub czarny. Na ogół spotyka się ją na
cmentarzach, polach bitewnych oraz innych historycznych miejscach.
Pojawia się również w nawiedzonych domach.
Świetliste kule
Najczęściej
na fotografiach zrobionych przez łowców duchów widać przezroczyste kule
światła wiszące nad ziemią. Ciągnąca się za nimi jasna smuga dowodzi,
że potrafią poruszać się z bardzo dużą prędkością. Niektórym udało się
uwiecznić je na krótkich filmikach, gdy wiszą nad ziemią, jednak
najczęściej widziano je jako poruszające się chaotycznie jasne kule.
Można
natknąć się na nie przede wszystkim w miejscach historycznych, gdzie
doszło do przelewu krwi. Pogoda nie wpływa ani na częstotliwość ich
występowania, ani na ich zachowanie.
Wiry
Pojawieniu
się wirującego leju zazwyczaj towarzyszy uczucie niewiarygodnego
chłodu, czasami występuje sam "zimny punkt" np. w domu czy mieszkaniu. I
właśnie wśród czterech ścian pojawiają się one najczęściej, przede
wszystkim w starych domostwach. Istnieje niewiele wzmianek o ich
występowaniu poza budynkami.
Cienie
Wiele
osób ma za sobą przeżycia, gdy kątem oka dostrzegło jakiś cień, który
nagle pojawił się i równie szybko zniknął. To mógł być właśnie
duch-cień, który potrafi osiągnąć spore rozmiary, a w dodatku
przemieszcza się przez ściany. Te duchy są najczęściej bardzo podstępne i
bałamutne. Krążą po mieszkaniach i domach, a tylko kilka z nich
dostrzeżono na świeżym powietrzu.
Zjawa
Najbardziej
popularna forma ducha, a raczej ta, o której słyszymy najczęściej,
czyli przezroczysta ludzka sylwetka, ubrana w odzież z epoki
historycznej, w jakiej żyła. Często pojawia się jako blada, niewyraźna i
niekiedy "niekompletna" postać. Duchy tego typu szczególnie upodobały
sobie zamki, stare domostwa, zabytkowe hotele, teatry oraz cmentarze.
Światełko
Chyba
w każdym ziemskim zakątku natrafiono na taką formę "nawiedzenia" przez
ducha. To najczęściej świetliste punkty pojawiające się w ciemnościach, a
mogące mieć kolor niebieski, biały lub żółty. Według legend, światło to
jest duchem grzesznika skazanego na wieczną wędrówkę po ziemskim
padole. W niektórych krajach jest ono uważane za omen śmierci.
Istnieją również różne rodzaje nawiedzeń:
Opętanie
Ma miejsce, gdy przepełniony chęcią zemsty duch przejmuje władanie nad ciałem człowieka, by spełnić swoją chęć mordu.
Nawiedzenie przez Poltergeista
Zwykle zaczyna się od dziwnych stuków, uderzeń, drapania,
przypominających odgłosy wydawane przez szczury, w końcu dochodzi
również do przemieszczania się mebli i innych przedmiotów martwych -
najczęściej trzęsą się i lewitują łóżka. Nawiedzenie przybiera na sile, a
duch daje o sobie znać pojawiając się w całej swej okazałości.
Inteligentne nawiedzenie
tym przypadku duch jest w pełni świadomy swojego bytu oraz otoczenia. W
większości sytuacji nie jest on związany tylko z jedną lokalizacją;
może poruszać się całkowicie niezależnie od miejsca w którym np. zmarł.
Duchy te zdają sobie sprawę z ludzkiej egzystencji, a niekiedy nawet
próbują się porozumieć z ludźmi. Mają na to kilka sposobów. Najczęściej
przemieszczają one bardzo lekkie przedmioty rozglądając się w
poszukiwaniu człowieka, który to zauważy. Jednak nie dochodzi do
"porozumienia", gdyż zazwyczaj biedny śmiertelnik ucieka przerażony.
Pojawiają się zazwyczaj pomiędzy 23 w nocy a 4 rano - ta pora ma
znaczenie symboliczne i jest tłumaczona na wiele sposobów. Duchy te mogą
być życzliwe lub wręcz przeciwnie - umyślnie szkodzić człowiekowi. Ich
charakter zależy od powodu, z jakiego nawiedzają dane miejsce.
Pozostałości duszy
Spotykane najczęściej, a powoduje je pętla w czasie, w której jest
zagubiona zjawa. Ducha tak naprawdę nie ma w danym miejscu, a jedynie
jego sama energia. W większości przypadków ludzie mogą słyszeć jakieś
krzyki lub płacz wynikające z przeżyć i śmierci osoby, która zginęła.
Zdarzają się też przypadki słyszenia kroków na schodach lub w korytarzu.
Nie pojawia się jednak żaden duch, a jedynie pozostała po nim energia.
Budzi to skojarzenia z nagraniem odtwarzanym ciągle od nowa.