Rozpowszechniona w Europie i Stanach Zjednoczonych religia neopogańska. Została zainicjowana przez emerytowanego brytyjskiego urzędnika, Geralda B. Gardnera prawdopodobnie w latach 40. XX wieku, ale upubliczniona dopiero od roku 1951.
Od tego czasu zdobyła szeroką popularność i podzieliła się na kilka
dużych i kilkanaście mniejszych gałęzi zwanych tradycjami. Pierwotnie
jednak przez Wicca rozumiano wyłącznie tradycję stworzoną przez Gardnera
– jest to inicjacyjna religia misteryjna, nawiązująca do tradycji przedchrześcijańskich.
Wicca celebrowana klasycznie jest religią dualistyczną, zaś przewodnimi bóstwami są Potrójna Bogini oraz Rogaty Bóg. Bóstwa są często postrzegane jako aspekty większej panteistycznej istoty, manifestujące się jako różnorakie bóstwa politeistyczne w różnych kulturach. Niemniej jednak istnieje wiele odmiennych i równoważnych sposobów celebracji wśród wiccan – od monoteizmu do ateizmu. Nieodłącznym aspektem jest praktykowanie magii ceremonialnej, idącej w zgodzie z kodeksem etycznym znanym jako wiccańska porada (ang.
Wiccan Rede). Kolejną charakterystyczną cechą jest obchodzenie świąt związanych z porami roku.
Etymologia
Termin „Wicca” zyskał sławę na przełomie lat 60. i 70. XX wieku; wcześniej zjawisko to nazywano „czarostwem” (ang.
witchcraft). Słowo pochodzi ze staroangielskiego
wicca, oznaczającego czarownika. Istnieje hipoteza, iż korzeniem tego słowa jest proto-indoeuropejskie *weik- „rozdzielać”.
Wierzenia
Wiccańskie wierzenia różnią się, często zasadniczo, pomiędzy różnymi
tradycjami, jednakże można określić pewne wspólne mianowniki związane z
poglądami na teologię, życie pozagrobowe, magię i kodeks moralny.
Teologia
Chociaż poglądy dotyczące teologii
są wielorakie i zróżnicowane, wielu wiccan obdarza szacunkiem boginię i
boga. Te dwa bóstwa są często różnie rozumiane – jako aspekty jednej
istoty, jako dwa biegunowe przeciwieństwa lub dwa, zupełnie niezależne
bóstwa. W niektórych panteistycznych i dualistycznych koncepcjach,
bóstwa różnych kultur mogą być postrzegane jako aspekty tej pary. W innych nurtach pojawiają się przekonania monoteistyczne – zdaniem wiccan dianicznych istnieje tylko bogini, podczas gdy zdaniem wiccan spod znaku Church and School of Wicca istota ta jest bezpłciowa. Istnieją także wiccanie o poglądach ateistycznych lub agnostycznych,
nie wierzący w konkretną istotę, a postrzegające bogów jako
psychologiczne archetypy w umyśle ludzkim, które mogą być przywoływane i
celebrowane.
Według wiccan Janet i Stewarta Farrarów,
którzy prezentowali panteistyczny, dualistyczny i animistyczny punkt
widzenia, wiccanie „postrzegają kosmos jako żywą istotę, zarówno w
całości, jak i we wszystkich jego elementach”, lecz taki „organiczny
punkt widzenia kosmosu nie może być w całości wyrażony i odbierany bez
konceptu Boga i Bogini. Nie ma manifestacji bez polaryzacji; na
najwyższym więc poziomie stworzenia, poziomie boskim, owa dwubiegunowość
musi być najczystszą i najpotężniejszą ze wszystkich, odbijając się i
rozprzestrzeniając przez wszystkie poziomy mikrokosmiczne”.
Bóg i Bogini
Dla większości wiccan Bóg i Bogini są wzajemnie uzupełniającymi się
biegunami wszechświata i w tym względzie były porównywane do taoistycznego konceptu yin i yang. Jako takie są często interpretowane jako „ucieleśnienia mocy życiowej przejawiającej się w przyrodzie”,
zaś niektórzy wiccanie postrzegają je jako symboliczne polaryzacje, a
inni, jako niezależne od siebie byty. Oba bóstwa mają symboliczne
powiązania – bogini łączona jest z Ziemią (np. Matka Ziemia) lub z Księżycem, zaś bóg ze Słońcem.
Tradycyjnie Rogaty Bóg jest łączony z naturą, przyrodą, seksualnością, łowami i cyklem życia. Rogaty Bóg jest obdarzany wieloma imionami w zależności od kultury – Cernunnos, Pan, Atho lub Karnayna. Chociaż figura ta nie jest równoważna z chrześcijańską figurą Szatana, złego ducha, całkowicie oddanego złu, niewielka grupa wiccan, w odpowiedzi na europejskie procesy o czary nazywa go imionami upadłego anioła – Diabłem lub Lucyferem (z łaciny „niosący światło”). Inni znowuż postrzegają go jako Zielonego Człowieka,
folklorystyczną figurę europejskiej sztuki i architektury, powiązaną ze
światem naturalnym. Rogaty Bóg jest postrzegany również jako bóstwo solarne, zwłaszcza podczas obchodzenia święta przesilenia letniego Litha
(w słowiańskiej tradycji zwanej Nocą Kupały). Innym obrazem bóstwa jest
Dębowy Król (władający wiosną i latem) lub Król Ostrokrzewu (władający
jesienią i zimą).
Bogini jest zwykle łączona z triadą – dziewica, matka i starucha, każda o innych powiązaniach – dziewictwem, płodnością i wiedzą, folklorystyczną figurą europejskiej sztuki i architektury, powiązaną ze światem naturalnym. Często jest obrazowana jako bóstwo lunarne, co łączy ją z postacią mitologicznej Diany.
Niektórzy wiccanie od lat siedemdziesiątych postrzegają Boginię jako
ważniejszą z pary, zawierającą i poczynającą wszystko. W tej koncepcji
Rogaty jest postrzegany jako iskra życia w niej, jednocześnie kochanek i
dziecko, co jest odzwierciedlane w strukturze tradycyjnego kowenu. W wicca dianicznej Bogini jest jedyną istotą, jednakże ta koncepcja jest krytykowana przez tradycje egalitarne.
Koncepcja religii czczącej Rogatego Boga, towarzysza Bogini została stworzona przez egiptolożkę Margaret Murray w latach 20-ych XX wieku. Wierzyła, na podstawie własnych przemyśleń dotyczących procesów o czary
w Europie, iż oba bóstwa, zwłaszcza Rogaty Bóg, były czczone przez
różnorakie wiedźmie kulty od momentu pojawienia się presji przymusowego
przechodzenia na chrześcijaństwo. Mimo zdyskredytowania tej teorii,
Gerald Gardner był jej zwolennikiem wierząc, że Wicca jest kontynuacją
historycznych kultów wiedźm, zaś Bogini oraz Rogaty Bóg są starożytnymi
bóstwami wysp brytyjskich.
Współcześni badacze odrzucają tę hipotezę, mimo że w czasach
starożytności i wczesnego średniowiecza istniało wiele kultów rogatych
bóstw i bogiń.
Panteizm, politeizm i animizm
Wielu wiccan wierzy, iż Bóg i Bogini są tylko aspektami tej samej
istoty, postrzeganej jako panteistyczne bóstwo, zawierającej w sobie
wszystkie elementy wszechświata. W swoich pismach Gardner odwoływał się
do idei pierwszego poruszyciela, pozostającego poza możliwościami poznania, jednakże w tradycjach rytualnych tego odłamu (Wicca gardneriańskie) nazywa się tę istotę
Dryghten, co w języku staroangielskim oznaczało „pan”. Inni wiccanie przez kolejne lata nadawali jej kolejne imiona – Scott Cunningham nazywał ją „Jedynym”.
Prócz koncepcji panteizmu i dualizmu wielu wiccan akceptuje podejście
politeistyczne, wierząc w istnienie innych bóstw. Niektórzy podzielają
pogląd okultystki Dion Fortune,
iż „wszyscy bogowie są jednym bogiem, zaś wszystkie boginie są jedną
boginią” to jest – wszyscy bogowie i boginie wszystkich kultur są
aspektami nadnaturalnego Boga i Bogini. Mając to na uwadze, niektórzy
wiccanie postrzegają germańską Ēostre, hinduską Kali oraz chrześcijańską Marię jako manifestację nadrzędnej Bogini, zaś celtyckiego Cernunnosa, starogreckiego Dionizosa oraz judeo-chrześcijańskiego Jahwe
jako aspekty jednego archetypicznego Boga. Bardziej restrykcyjne
podejście politeistyczne przyjmuje, że bóstwa są oddzielnymi bytami,
decydującymi o samych sobie. Wiccańscy pisarze Janet Farrar i Gavin Bone postulowali, iż Wicca staje się bardziej politeistyczna wraz upływającymi latami, przyjmując tradycyjny ogląd pogański.
Niektórzy wiccanie postrzegają bóstwa nie jako byty, a metaforyczne archetypy lub formy myślowe, co technicznie rzecz ujmując, pozwala im być ateistami. Pogląd ten jest popierany przez wielką kapłankę Vivianne Crowley, psycholożkę z zawodu, postrzegającą bóstwa jako archetypy jungowskie
istniejące w podświadomości, a wywoływane przez rytuał. „Bogini i Bóg
manifestują się nam w snach i wizjach” – było jej przekonaniem.
Powyższe koncepcje dotyczące bóstw – dualizm, politeizm, panteizm –
mogą wydawać się radykalnie od siebie odmienne, jednakże nie są
wzajemnie wkluczające: niektórzy wiccanie uznają zmienne pojmowanie
natury tych istot za dobroczynne duchowo i praktyczne magicznie.
Wicca jest, w swej esencji, religią immanentną
– dla niektórych wiccan takie postrzeganie zawiera w sobie elementy
animizmu. Centralnym wierzeniem Wicca jest przekonanie, że Bogini i Bóg
(lub bogini i bogowie) są w stanie oddziaływać poprzez ciała kapłanów i
kapłanek, w trakcie rytuałów – ściągania księżyca lub słońca.
Rzeźba Rogatego Boga w Museum of Witchcraft w Boscastle, Kornwalia.
Życie po śmierci
Poglądy na kwestię życia pozagrobowego różnią się w zależności od kowenów i wiccan, jednakże reinkarnacja jest dominującym wierzeniem, o długiej tradycji, ciągnącej się do kowenu w New Forest w latach 30. Wpływowy wysoki kapłan Raymond Buckland
twierdził, że ludzka dusza przechodzi wielokrotnie w ciała tego samego
gatunku, z każdym wcieleniem ucząc się nowych rzeczy i doskonaląc
duchowo,
jednakże ten pogląd nie jest uniwersalny, gdyż wielu wiccan wierzy w
reinkarnację poprzez ciała różnych gatunków. Popularne powiedzenie brzmi
„kiedyś wiedźma, zawsze wiedźmą” wskazuje na przekonanie, iż wiccanie
są kolejnymi wcieleniami innych wiccan.
Wiccanie, którzy wierzą w reinkarnację, podzielają pogląd, iż
pomiędzy wcieleniami dusza odpoczywa w Krainie Wiecznego Lata lub na
Tamtym Świecie, w pracach Gardnera zwanych „ekstazą Bogini”. Wielu wiccan wierzy w możliwość kontaktowania się z duchami zmarłych poprzez media lub tablice Ouija, zwłaszcza podczas sabatu w Samhain. Niektórzy, jak Alex Sanders przeciwstawiają się takim praktykom, twierdząc: „oni są martwi; zostawmy ich w spokoju”. Na ten pogląd wpływ miał spirytualizm,
bardzo popularny w czasach rozprzestrzeniania się Wicca, i z którym
pierwotni wiccanie, jak Buckland, Gardner i Sanders mieli styczność.
Pomimo różnych wierzeń, Wicca nie kładzie nacisku na życie
pozagrobowe, skupiając się miast tego na doczesnym; jak wspominał
historyk Ronald Hutton
„instynktownym przemyśleniem większości wiccan jest zatem pogląd, iż
pełne, bogate życie doczesne będzie na pewno miało większy lub mniejszy
wpływ na życie następne, zatem należy się skoncentrować na nim.”
Magia
Wielu wiccan wierzy w magię, siłę, którą można manipulować poprzez czarostwo lub zaklęcia (angielskojęzyczni wiccanie używają czasem zapisu
magick, ukutego przez okultystę Aleistera Crowleya, jednakże ten zapis jest bardziej kojarzony z Thelemą niż Wicca). Wielu wiccan zgadza się z definicjami oferowanymi przez magów ceremonialnych, jak Crowley, twierdzący, że magia jest „nauką i sztuką czynienia zmian w zgodzie z wolą”, czy MacGregor Mathers, zakładający, że jest ona „nauką kontroli sekretnych sił przyrody”. Wielu wiccan uważa, ze magia jest prawem przyrody, niedocenionym i niezrozumiałym przez współczesną naukę, i jako taką nie uważają jej za ponadnaturalną, lecz jako część „niezwykłych [w oryginale
super] mocy ulokowanych w naturze”, jak twierdził Leo Martello. Niektórzy wiccanie wierzą, że magia jest po prostu pełnym użyciem wszystkich pięciu zmysłów, dającym zaskakujące rezultaty, podczas gdy inni nie zarzekają się, że magia działa, ponieważ widzieli ją w akcji.
Wiccanie rzucają czary bądź uroki podczas rytuałów, odbywających się w
świętych kręgach, chcąc wprowadzić faktyczne zmiany w fizycznym świecie
(szczegóły opisane są w sekcji „Rytuały”). Zwyczajowymi urokami są te
używane do leczenia, ochrony, wzmożenia płodności czy wypędzania złych
wpływów. Wielu wczesnych wiccan, jak Alex Sanders, Sybil Leek czy Doreen Valiente nazywało swoje działania magiczne „białą magią”, w opozycji do „czarnej magii”, związanej z satanizmem. Sanders używał także analogicznej terminologii „ścieżki lewej dłoni” w odniesieniu do wrogiej magii oraz „ścieżki prawej dłoni”, jako magii czynionej w przyjaznych intencjach; ta terminologia była dziełem XIX-to wiecznej okultystki Heleny Bławatskiej.
Niektórzy współcześni wiccanie zaprzestali używania dychotomii
czarna-biała magia i ścieżka lewej-prawej dłoni, argumentując, że czerń
nie koniecznie powinna mieć powiązania tylko ze złem.
Badacze religii, Rodney Stark i William Bainbridge stwierdzili w 1985 roku, iż Wicca „zareagowała na sekularyzację
poprzez powrót do magii”, dodając, że jest to jedynie religia
reakcyjna, która prędko wyginie. Owe poglądy były ostro krytykowane w
1999 roku przez historyka Ronalda Huttona,
powołującego się na zgoła przeciwstawne zjawisko – „wielka grupa
[wiccan] pracuje nad lub przy współpracy nowoczesnej techniki, takiej
jak komputery.”
Etyka
- Prawa Trójpowrotu (ang. Threefold Law): „Cokolwiek uczynisz, dobrego czy złego, powróci do ciebie po trzykroć”
- Porady Wiccańskiej (ang. Wiccan Rede): „Jeśli nie krzywdzi się nikogo, czyń swoją wolę” („An it harm none, do what ye will”).
Pięć Żywiołów
W niektórych tradycjach pojawia się wiara w pięć klasycznych żywiołów,
jednakże w przeciwieństwie do antycznej Grecji, są one postrzegane
symbolicznie, nie dosłownie – innymi słowy, są to reprezentacje faz materii. Pięć żywiołów może być przywoływane poprzez magiczne rytuały, przy użyciu magicznego kręgu. Są nimi – powietrze, ogień, woda, ziemia i eter (
akaśa, „tchnienie” albo „duch”), jednoczący pozostałe cztery. Pojawiło się wiele analogii by wytłumaczyć koncepcję pięciu elementów – na przykład, wiccanka Ann-Marie Gallagher
objaśniała posługując się metaforą drzewa, składającego się z ziemi (na
której rośnie i z materii której składają się części stałe), wody
(żywica i wilgoć), ognia (poprzez fotosyntezę), powietrza (przetwarzanie dwutlenku węgla na tlen), zaś wszystkie cztery są zjednoczone duchem.
W tradycji gardneriańskiej dodatkowo, każdy z żywiołów został
połączony z kierunkiem głównym na kompasie- powietrze ze wschodem, ogień
z południem, woda z zachodem, ziemia z północą, zaś duch, ze środkiem. Jednak niektórzy wiccanie, jak Frederic Lamond,
twierdzą, że powiązanie żywiołów z kierunkami świata jest akuratne
tylko dla południowej Anglii, w której Wicca ewoluowała, jak również, że
każdy wiccanin powinien samemu dokonać dopasowania, które najlepiej
oddaje charakterystykę jego regionu. Mieszkaniec wschodniego wybrzeża
Ameryki Północnej powinien kojarzyć wodę raczej ze wschodem (vide Atlantyk) niż zachodem. Inne grupy dokonują zgoła jeszcze innych połączeń – Clan of Tubal Cain, Roberta Cochrane’a, prócz odmiennego szeregowania, oddał strony świata i żywioły we władanie różnych bóstw, dzieci Rogatego Boga i Bogini.
Pięć żywiołów jest symbolizowane przez pięć kątów pentagramu (zwanego także pentaklem), najwyraźniejszego symbolu Wicca.
Rytuały
Istnieje wiele rytuałów stosowanych do celebracji sabatów, czczenia bóstw czy działań magicznych. Często mają miejsce podczas pełni lub nowiu i wtedy nazywane są esbatami.
Wówczas kowen lub samotny wiccanin udaje się do rytualnie wykonanego i
oczyszczonego kręgu – jego prokurowanie może łączyć się z przyzywaniem
ducha opiekuńczego dla każdego punktu głównego koła, związanego z
opisywanymi wcześniej żywiołami. Kiedy krąg został przygotowany można
rozpocząć świętowanie, modlitwy do Bogini i Boga lub rzucanie uroków. Do
odczyniania rytuałów używa się zwykle specjalnego zestawu narzędzi – athame, różdżki, pentagramu, kielicha, jak również besomu (ceremonialnego kija od miotły), kociołka, świec, kadzidła oraz zakrzywionego ostrza – boline. Ołtarz znajduje się zwykle w kręgu, zaś na nim rytualne narzędzia oraz wizerunki Boga i Bogini. W niektórych tradycjach przyjętym jest poszczenie i ablucje przed wstąpieniem do kręgu. Po zakończeniu rytuału, składane są podziękowania Bogu, Bogini i Strażnikom, a krąg jest zamykany.
Jedną z praktyk, która stała się podłożem wielu sensacji w tradycjach
gardneriańskiej i aleksandryjskiej, jest odprawianie rytuałów nago (
skyclad). Zwyczaj ten jest łączony z książką Charlesa Lelanda,
Aradia, czyli ewangelia dla wiedźm, mającej być zapisem praktyk wiedźm włoskich.
W innych tradycjach stosuje się podłużne szaty przepasane powrozem, lub
nawet ubrania codzienne. W niektórych odprawiana jest zrytualizowana
magia seksualna w formie Wielkiego Rytuału, podczas którego Wysoka
Kapłanka i Wysoki Kapłan wzywają bóstwa do swoich ciał przed odbyciem stosunku płciowego,
aby wydzielona energia posłużyła do praktyk magicznych. W niektórych
wypadkach ten akt jest wykonywany symbolicznie za pomocą athame, jako
penisa i kielicha, jako waginy.
Koło Roku
Wiccanie celebrują osiem świąt związanych z porami roku, zwanych sabatami – kolektywnie są one nazywane Kołem Roku.
Wielu wiccan, wśród nich gardnerianie, aleksandryjczycy oraz wiccanie
eklektyczni świtują osiem sabatów, podczas gdy grupy związane z
„Tradycyjnym Czarostwem” (ang.
Traditional Witchcraft), takie jak Clan of Tubal Cain, obchodzą tylko cztery sabaty, zaś jeszcze inne, jak kornwalijska Ros an Bucca obchodzą sześć. Cztery sabaty wspólne dla wszystkich grup to dni „w pół drogi” między przesileniami i równonocami (zwie się je „Wielkimi Sabatami”), zaś ich korzenie leżą w festiwalach organizowanych przez Celtów oraz inne ludy Europy. Margaret Murray, w książkach „Kult wiedźm w zachodniej Europie” (ang.
The Witch-Cult in Western Europe; 1921) oraz „Bóg wiedźm” (ang.
The God of the Witches;
1933), w których rozważała hipotezę pierwotnego kultu wiedźm,
zauważyła, iż opisywane cztery święta przetrwały chrystianizację i były
obchodzone przez pogańskie kulty Europy. Konsekwentnie, kiedy Wicca była
rozwijana od początku lat 30-ych do 60-ych XX wieku, wiele ze wczesnych
grup, jak Clan of Tubal Cain Roberta Cochrane’a, czy kowen Bricket Wood
Gardnera zaadaptowało wspomniane przez Murray praktyki. Gardner
dodatkowo posłużył się angielskimi nazwami świąt: „cztery wielkie sabaty
to Candlemass, May Eve, Lammas i Halloween.”
Cztery pozostałe „Mniejsze Sabaty” przypadają na przesilenia i
równonoce, zaś po raz pierwszy celebrował je kowen Gardnera w 1958 roku,
nim zostały przyswojone przez inne koweny tej tradycji, a następnie
inne tradycje jak Wicca aleksandryjskie i Wicca dianiczne. Nazwy tych
świąt są powszechnie używane dzisiaj i pochodzą z wierzeń Germanów i Celtów. Ich wygląd nie jest, w większości tradycji, próbą rekonstrukcji dawnych zwyczajów, a raczej czerpaniem z form uniwersalistycznych.
Dlatego też rytuały mogą zawierać w sobie elementy zarówno święta,
którego nazwę przyjmują, jak i całkowicie niezwiązane elementy kultur
obcych.
Samhain lub Halloween |
31 października / 1 listopada |
30 kwietnia, lub 1 maja |
Wierzenia celtyckie (patrz Celtowie) |
Śmierć i przodkowie |
Ostara |
21 lub 22 marca |
21 lub 22 września |
Wierzenia germańskie |
Równonoc wiosenna i rozpoczęcie wiosny. |
Noc Kupały lub Sobótka (ang. Litha) |
21 lub 22 czerwca |
21 grudnia |
Słowiańskie, prawdopodobnie neolityczne |
Przesilenie letnie. |
Mabon (święto) lub Modron |
21 lub 22 września |
21 marca |
Brak historycznego, pogańskiego ekwiwalentu |
Równonoc jesienna. Zbiory owoców. |
Lughnasadh lub Lammas |
1 lub 2 sierpnia |
1 lutego |
Wierzenia celtyckie |
Zbiory. |
Jul (ang. Yuletide) |
21 lub 22 grudnia |
21 czerwca |
Wierzenia germańskie (patrz Germanie) |
Przesilenie zimowe i odrodzenie słońca. |
Imbolc |
1 lub 2 lutego |
1 sierpnia |
Wierzenia celtyckie |
Pierwsze oznaki wiosny. |
Beltane lub Noc Walpurgii |
30 kwietnia lub 1 maja |
1 listopada |
Wierzenia celtyckie |
Pełny rozkwit wiosny. Wróżki. | | |
Rytuały przejścia
Wicca pełna jest różnych rytuałów przejścia. Najważniejszym z nich jest inicjacja, poprzez którą osoba dołącza do Sztuki i zostaje wiccaninem (wiccanką). W Brytyjskim Wicca Tradycyjnym (BTW) istnieje linia wtajemniczeń kolejnych członków, ciągnąca się aż do Gardnera, a przez niego do kowenu New Forest.
Gardner wspominał o zasadzie „roku i jednego dnia” pomiędzy momentem
rozpoczęcia studiów nad Sztuką, a momentem inicjacji, choć wielokrotnie
łamał tę zasadę. W BTW inicjacja wprowadza osobę tylko na pierwszy
stopień wtajemniczenia – by awansować dalej musi przejść kolejną
ceremonię, podczas której opisuje się rytualne przedmioty. Podczas ceremonii nadawane jest także „imię w Sztuce” (ang.
craft name). Poprzez osiągnięcie drugiego stopnia wtajemniczenia, członek ma prawo inicjować innych, lub zakładać pół-autonomiczne koweny. Awans na trzeci, najwyższy stopień, łączy się z uczestnictwem w Wielkim Rytuale, fizycznie, bądź symbolicznie, jak również w rytuale chłosty. Przy trzecim stopniu, wiccanin może formować oddzielne koweny.
Ten trójwarstwowy system jest unikatowy dla BTW oraz tradycji na niej bazujących. Cochrane's Craft,
nie będące częścią BTW, nie posiada trzech stopni, jedynie rangi
nowicjusza i wtajemniczonego. Samotni wiccanie również przeprowadzają
rytuał samo-inicjacji, przeznaczając się niejako Sztuce. Opis tego
rytuału znalazł się po raz pierwszy w książce Paula Husona
Mastering Witchcraft (1970) i zawierał recytację modlitwy Ojcze nasz od tyłu, jako symbol oporu wobec historycznych prześladowań czarownic. Konsekwentnie, wiele rytuałów dla samotnie praktykujących wiccan zostało opublikowanych w książkach autorów takich jak Doreen Valiente, Scott Cunningham czy Silver Ravenwolf.
Zarękowiny
to kolejne święto obchodzone przez wiccan, najczęściej stosowane
podczas ceremonii ślubnych. Niektórzy wiccanie praktykują próbne śluby
na okres roku i jednego dnia, inicjowane podczas sabatu w Lughnasadh,
jako że był to tradycyjny czas zarękowin wśród Irlandczyków. Typową
przysięgą jest „póki trwać będzie miłość”, zamiast chrześcijańskiego
„póki śmierć nas nie rozłączy”. Pierwsza znana wiccańska ceremonia zaślubin miała miejsce w 1960 roku, w kowenie Bricket Wood, pomiędzy Frederikiem Lamondem, a jego pierwszą żoną Gillian.
Noworodki w wiccańskich rodzinach mogą być „wprowadzane” poprzez rytuał zwany
Wiccaning, co nawiązuje do angielskiej nazwy chrztu (ang.
christening).
Celem tego jest oddanie dziecka pod opiekę Boga i Bogini. Jednak, w
duchu z wysoką rewerencją względem wolnej woli, dziecko nie musi w
przyszłości stawać się wiccaninem (wiccanką), lub brać udziału w
jakichkolwiek praktykach pogańskich, jeśli sobie tego nie życzy.
Księga Cieni
Wicca nie posiada zestawu świętych tekstów, w rodzaju chrześcijańskiej Biblii czy islamskiego Koranu,
jednakże istnieje kilka źródeł, które różne tradycje uznają za ważne i
którymi podpierają swoje praktyki. Gerald Gardner używał jednej, stale
udoskonalanej książki zawierającej wiele różnorodnych tekstów, na
potrzeby swoich kowenów – w tradycji utarło się nazywać ją Księgą Cieni. W jego wersji znajdowały się teksty ze źródeł takich jak
Aradia
Charlesa Lelanda, czy prace okultysty Aleistera Crowleya, którego
Gardner znał osobiście, jak również wiersze komponowane przez niego i
jego Wysoką Kapłankę Doreen Valiente; najważniejszym z tych wierszy jest
Porada Bogini.
Podobnie jak używane w magii ceremonialnej grymuary, Księga zawiera instrukcje jak wykonywać rytuały czy rzucać uroki, jak również poezję religijną i pieśni (np.
Eko Eko Azarak),
używane podczas celebracji. Intencją Gardnera było, aby każda Księga
była inna – student miał kopiować teksty od swojego inicjatora,
zmieniając elementy, które okazały się dlań nieefektywne. Jednakże
pośród gardneriańskich wiccan, zwłaszcza w Stanach Zjednoczonych,
wszystkie Księgi są niemal jednakową kopią wersji wysokiej kapłanki
Monique Wilson, która z kolei pobrała ją od Gardnera. W początkach BTW
Księga miała być trzymana w tajemnicy przed niewtajemniczonymi, jednak
wiele fragmentów zostało opublikowanych przez Charlesa Cardella, Lady
Shebę, Janet Farrar czy Stewarta Farrara.
Współcześnie, wyznawcy tradycji odmiennych niż BTW również przyjęli
koncept Księgi Cieni – wielu samotnych wiccan modyfikuje swoje wersje,
często umieszczając fragmenty z gardneriańskiej Księgi. W innych
tradycjach praktyki nie są nigdy opisywane, przez co nie ma potrzeby
tworzenia Ksiąg.
W niektórych tradycjach spod znaku
Traditional Witchcraft korzystają z różnorodnych form literackich – 1734 tradition posługuje się listami Roberta Cochrane’a do Josepha Wilsona, zawierającymi instrukcje mistyczne;
Azoetia Andrew Chumbleya to grymuar używany przez inne tradycje.
Symbolika
Wiccanie używają wielu symboli, w sposób podobny do używania krucyfiksu przez chrześcijan. Najbardziej rozpoznawalnym symbolem jest pentagram, reprezentujący pięć klasycznych żywiołów – ziemię, powietrze, ogień, wodę i ducha (lub człowieka). Innym symbolem jest triquetra, znak Potrójnej Bogini.
Symbol Potrojnej Bogini – rosnący, pełny i malejący księżyc
Główne tradycje
Brytyjskie Wicca Tradycyjne (ang.
British Traditional Wicca, w skrócie
BTW, termin ukuty przez amerykańskich pogan) na Wyspach Brytyjskich obejmuje dwie tradycje: tradycję gardneriańską (zwana też
wicca gardneriańskim) oraz tradycją aleksandryjską (zwana też
wicca aleksandryjskim).
W Stanach Zjednoczonych do BTW zalicza się także kilka innych
tradycji. W Wielkiej Brytanii osoby inicjowane w jednej tradycji są
często uznawane także w drugiej. W USA sytuacja jest nieco inna.
Podziały są wyraźniejsze.
Tradycja gardneriańska – najstarsza tradycja, której nazwa pochodzi od nazwiska założyciela, Geralda Gardnera. Przystąpienie do gardneriańskiego kowenu
musi być poprzedzone inicjacją, a ta – przygotowaniami, zwyczajowo
trwającymi rok i jeden dzień. Szczegółowy przebieg szkolenia
przygotowującego do inicjacji jest tajny, podobnie jak szczegóły
obrzędów gardneriańskich (przekazuje się je wyłącznie członkom kowenu).
Wiadomo jednak, że te ostatnie oparto częściowo na klasycznej magii ceremonialnej.
Gardnerianie kładą ogromny nacisk na indywidualny kontakt z bóstwem i
cyklicznymi zmianami dokonującymi się w przyrodzie. Drogą do osobistego
doświadczenia religijnego jest uczestnictwo w wiccańskich misteriach.
Tradycja aleksandryjska – założona w latach 60. XX wieku przez Alexa Sandersa,
niemal w całości oparta na założeniach gardneriańskich. Sam Alex
Sanders był inicjowany do tradycji garnderiańskiej. Swoją praktykę
uzupełnił o elementy magii ceremonialnej. Terminu
Alexandrian Wicca – wicca aleksandryjska – jako pierwszy użył Steward Farrar,
brytyjski dziennikarz i popularyzator Wicca, a przede wszystkim uczeń
Sandersa. Termin odnosił się do wizji biblioteki aleksandryjskiej
postrzeganej jako zbiór wiedzy i mądrości świata. Podstawową różnicą jest wywodzenie swojej linii inicjacyjnej od Alexa Sandersa oraz większy nacisk na ceremonialność rytuału.
Tradycje pomniejsze
Wicca dianiczne – założona w latach 70. XX wieku przez Zsuzsannę Budapest. Nawiązuje ona do teorii Margaret Murray i uznaje wyłącznie istnienie Bogini, z pominięciem Boga.
Wicca corelliańskie – założone przez Orpheis Caroline High-Correll (według przekazów ustnych miało to miejsce w 1879 roku, przed powstaniem Wicca jako religii). Tradycja ta kładzie szczególny nacisk na oddawanie czci przodkom.
Wicca minojskie – założone przez Edmunda M. Buczyńskiego pod koniec lat 70. XX wieku. Panteon tej tradycji został zaczerpnięty z mitologii pre-doryckiej (poprzedzającej grecką), nawiązuje też do spuścizny kultury minojskiej, zaś obrzędy są bardzo podobne do gardneriańskich.
Wicca eklektyczne (ang.
Eclectic Wicca)
– czerpiące inspirację z różnych (dowolnie wybranych przez wyznawcę)
panteonów. Z powodu prowadzącej do nieporozumień dowolności często
odmawia się jej prawa do określania się jako Tradycja.
Koweny i wiccanie eklektyczni
„Liniowi” wiccanie zorganizowani są w autonomiczne koweny,
zaś na ich czele stoi para – arcykapłanka i arcykapłan – przeprowadzeni
przez wszystkie trzy stopnie wtajemniczenia. Inicjacja i praktyka
nowych kapłanów jest przeprowadzana w kowenie, jednakże nie jest to
wymogiem i wielu inicjowanych wiccan nie jest powiązanych z żadną grupą.
Często podnoszoną jest tradycja 13 członków jako największej ilości wiccan w kowenie, jednak ponownie nie jest to żelazna reguła.
Po przekroczeniu tej ilości koweny są zwykle rozdzielane, jednakże
często ze sobą współpracują. Grupa kowenów jest nazywana „gajem” (ang.
grove).
Inicjacja jest tradycyjnie poprzedzona okresem oczekiwania
tradycyjnie równym rokowi i jednemu dniu. W tym czasie przyszły Wiccanin
studiuje teksty i uczy się. W niektórych kowenach odprawiany okres ten
rozpoczyna się rytuałem „neofity”, lub „dedykacji”. Często, choć nie
powszechnie neofita jest dopuszczony do udziału w rytuałach i
praktykach. Niektórzy samotni Wiccanie również przechodzą okres „roku i
dnia” przed auto-inicjacją.
Wiccan eklektycznych jest więcej niż samotnych i „liniowych”, zaś ich
wierzenia mogą się znacznie różnić. Często biorą oni udział w
zgromadzeniach i innych wydarzeniach, jednak praktyki duchowe (sabaty,
esbaty, rzucanie uroków, prace magiczne) wykonują samotnie.
Historia
Początkowo religia ta określana była słowem Wicca (Gardner używał pisowni wica), co ma swój źródłosłów w anglosaksońskim słowie
wicca, oznaczającym czarownika (od formy żeńskiej
wicce pochodzi współczesne słowo
witch czy
witchcraft). Gerald Gardner używał wymiennie pojęć
wicca (stosował pisownię
wica) i
witchcraft.
Wicca została zapoczątkowana przez Geralda B. Gardnera, który w latach 30. XX wieku odnalazł w Anglii kowen New Forest. Grupa ta miała kultywować tradycje starożytnej religii czarownic. W tejże Gardner miał zostać inicjowany przez Dorothy Clutterbuck. Istnienie grupy zostało oficjalnie ogłoszone w 1951 roku, kiedy Wielka Brytania, jako jeden z ostatnich krajów w Europie, zniosła ustawę, zobowiązującą do ścigania czarownic.
Nie ma zgodności, czy Gardner rzeczywiście odkrył pozostałości kultu
czarownic, czy też stworzył Wicca na podstawie własnej lektury,
doświadczeń i fascynacji. Wiadomo, że był wcześniej inicjowany w Ordo Templi Orientis Aleistera Crowleya. Istnieją również przekazy przypisujące Gardnerowi powiązania z masonerią. Natomiast z całą pewnością podczas tworzenia założeń Wicca Gardner inspirował się tezami Margaret Murray, brytyjskiej egiptolog i antropolog. W 1921 roku opublikowała ona książkę
Witch Cult in Western Europe (
Kult Czarownic w Europie Zachodniej), w której stwierdziła, iż już od czasów neolitycznych, w Europie rozwija się matriarchalny „kult Diany”. Kult
ten miał stanowić swego rodzaju kontrreligię w stosunku do dominującego
chrześcijaństwa, a jego wyznawcami miały być m.in. czarownice, a także
niektórzy spośród przedstawicieli rodów panujących. W tej chwili tezy
Margaret Murray są przyjmowane sceptycznie i dzielą zarówno etnologów, antropologów i religioznawców, jak i samych wiccan na całym świecie. Teoria Murray spowodowała, że Wicca często i błędnie jest nazywana „Starą Religią” (ang.
The Old Religion).
Po śmierci Geralda Gardnera w 1964
roku Wicca podzieliła się na kilka tradycji, a te – na kolejne
tradycje. Również jeszcze za życia Gardnera ujawniły się osoby (np. Robert Cochrane), które przypisywały sobie odkrycie lub wieloletnią kontynuację kultu czarownic.
Akceptacja
Wicca pojawiło się w krajach z dominującym wyznaniem chrześcijańskim i
od samego początku było atakowane przez niektóre grupy religijne oraz
prasę (w Wielkiej Brytanii
News of the World). W niektórych krajach jest to praktykowane do dzisiaj, zaś niektórzy chrześcijanie odbierają Wicca jako formę satanizmu, pomimo zasadniczych różnic pomiędzy oboma wyznaniami, jak brak postaci odpowiadającej Szatanowi. Ujawnienie się przyjaciołom i rodzinie jako wyznawca Wicca jest nazywane „wychodzeniem z szafy na miotły” (ang.
coming out of the broom-closet, które jest wariacją na temat
coming out of the closet, czyli przyznaniu się do homoseksualizmu)
W podobny sposób Wicca była oskarżana o anty-chrześcijańskość, co było
odpierane przez Doreen Valiente, powołującą się na istnienie wielu
wiccan szanujących postać Jezusa, a „nie mających względu na doktryny kościelne, które postrzegane są jako zbiór «dogmatów-samoróbek»”.
Obecnie Wicca, w przekonaniu swoich wyznawców, ma szansę stać się jedną z najpopularniejszych religii świata – w samych tylko Stanach Zjednoczonych liczba wiccan jest szacowana na ok. 300 tysięcy. We wrześniu 1986 roku Federalny Sąd Apelacyjny uznał, że Wicca jest religią chronioną przez Konstytucję USA.
Użycie odwróconego pentagramu przez Kościół Szatana doprowadziło do kojarzenia wiccan z satanizmem.
źródło:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wicca